Cele projektu

1. Cel prowadzonych badań / hipoteza badawcza

Celem projektu jest opracowanie modelu lokalnych centrów usługowych (Modelu LCU) opisującego kryteria wyboru optymalnej lokalizacji oraz zasady kształtowania i zarządzania lokalnymi centrami usługowymi na obszarach zurbanizowanych w Polsce. Główna teza pracy mówi, że gospodarka przestrzenna na poziomie lokalnym w niewystarczającym stopniu uwzględnia problematykę lokalnych centrów usługowych rozumianych jako wielofunkcyjne przestrzenie publiczne zapewniające dostęp do podstawowych, codziennych usług. Teza pomocnicza brzmi: prawidłowo zaplanowane i zarządzane lokalne centrum usługowe przyczynia się do tworzenia silnych społeczności lokalnych oraz zwiększa spójność terytorialną obszarów zurbanizowanych. Dlatego podstawowym zagadnieniem podjętym w projekcie jest rekonstrukcja procesów planowania i wdrażania koncepcji dotyczących usług przez władze samorządowe wybranych dużych miast i ich obszarów funkcjonalnych w Polsce, w Danii i w Czechach oraz pogłębiona analiza (przestrzenna, społeczna i ekonomiczna) funkcjonowania istniejących, dających się wyodrębnić lokalnych centrów usługowych.

2. Zastosowana metoda badawcza / metodyka

Cel projektu będzie realizowany w oparciu o metodologię nauk społecznych. Badania będą miały charakter interdyscyplinarny, a zespół badawczy będzie składał się z pracowników naukowych uczelni wyższych, specjalizujących się w zakresie urbanistyki, socjologii i ekonomii, przy współudziale konsultantów z zagranicy. Podstawowy obszar badań stanowi cała Polska. Badania wstępne przeprowadzone zostaną w 30 dużych miastach (rozumianych jako miasto centralne wraz z szerszą strefą miejską, larger uran zone, LUZ). Następnie wykonane zostanie 5 studiów przypadku (case study), w których jednostką obserwacji będą lokalne centra usługowe położone w obrębie LUZ. Uzupełnieniem zakresu badań będą 2 studia przypadku przeprowadzone za granicą (Dania, Czechy), co nada projektowi charakter międzynarodowy i pozwoli usytuować podjęte zagadnienie w szerszej perspektywie procesów urbanizacji w Europie. Studia przypadku zostaną zrealizowane zgodnie ze strategią mixed methods research, w której dąży się do pozyskania zarówno danych ilościowych, jak i jakościowych. W podejściu ilościowym planuje się wykonanie analiz dostępności przestrzennej metodami GIS, wykorzystanie ankiet, arkusza obserwacji i inwentaryzacji, a także analizy danych statystycznych, natomiast w jakościowym - technik opartych na wywiadzie indywidualnym oraz analizy krytycznej dokumentów polityki samorządowej. Oba wątki - jakościowy i ilościowy - będą realizowane równolegle.

3. Wpływ spodziewanych rezultatów na rozwój nauki, cywilizacji, społeczeństwa

Poprzez analizę procesów powstawania lokalnych centrów usługowych stawiamy ogólne pytanie o rolę władz samorządowych w kształtowaniu spójności terytorialnej (a więc optymalnego rozmieszczenia funkcji istotnych z punktu widzenia wspólnego dobra) oraz w tworzeniu silnych społeczności lokalnych. W dotychczasowej literaturze przedmiotu brakuje prac o charakterze kompleksowym, łączących analizy instytucjonalne dotyczące sprawności władzy z badaniami przestrzennymi oraz analizami potrzeb i oczekiwań użytkowników. Stoimy na stanowisku, że dopiero takie wszechstronne podejście pozwoli uzyskać pełny obraz mechanizmów kształtujących systemy usług w obszarach zurbanizowanych. Zaproponowane interdyscyplinarne podejście zmierzające do wypracowania Modelu LCU będzie miało istotny wkład w rozwój współczesnej wiedzy na temat planowania miejskiego, rozwoju społeczności terytorialnych i kształtowania konkurencyjnych gospodarek lokalnych. W dłuższej perspektywie spodziewanym rezultatem badań będzie bardziej skuteczne prowadzenie polityki przestrzennej w zakresie systemu usług, w tym zwłaszcza zwiększenie dostępności do usług i wzbogacenie ich oferty oraz uatrakcyjnienie przestrzeni publicznych zarówno w ośrodkach centralnych jak i na obszarach podmiejskich. Wszystko to przyczyni się do wzmocnienia społeczności terytorialnych, podniesienia jakości życia na terenach zurbanizowanych i zwiększenia spójności terytorialnej kraju.